Grok-4، جدیدترین مدل هوش مصنوعی از XAI، به عنوان یکی از قدرتمندترین و تواناترین مدلهای هوش مصنوعی موجود در حال حاضر شناخته میشود. این مدل به ویژه در کارهای پیچیده استدلالی در حوزههای کدنویسی، علوم، ریاضیات و تحقیقات برجسته است.
قابلیتهای کلیدی و برجسته Grok-4:
• استدلال پیچیده و حل مسئله: Grok-4 به طور خاص در حل مسائل ریاضی در سطح المپیاد [1، 10] و پازلهای بصری چالشبرانگیز (معیار ARC AGI) [1، 11] بسیار توانا است. این مدل توانایی خارقالعادهای در کشف الگوها از دادههای جدید و یادگیری مفاهیم نو از خود نشان میدهد [11، 15، 16].
• تصاویر و شبیهسازیهای تعاملی:
◦ توانایی ایجاد انیمیشنهای بسیار پیچیده و دقیق تنها با یک پرامپت.
◦ ایجاد تصاویر تعاملی از سقوط شهابسنگ به زمین با جزئیات بالا.
◦ ساخت نقشههای تعاملی از ایالات متحده آمریکا با لایههای مختلف مانند تراکم جمعیت، مناطق طبیعی و شهری [1، 7، 8]. این مدل میتواند دادههای جغرافیایی موجود را جستجو و اعمال کند، اگرچه ممکن است در بارگذاری برخی لایهها به کمی هدایت نیاز داشته باشد [7، 8].
◦ تولید شبیهسازیهای فیزیکی واقعگرایانه مانند تخته گلایتون (Galton board) با قوانین فیزیک صحیح.
◦ ایجاد تصاویر بصری تعاملی از سیاهچالهها [1، 9].
◦ ساخت تجسمکنندههای ذرات متغیر (morphing particle visualizer) که میتوانند به اشکال و الگوهای غیرخطی مختلف تبدیل شوند و شامل افکتهای جذاب مانند شکوفایی (bloom effects) باشند [5، 6].
◦ تولید شبیهسازیهای سهبعدی رنگارنگ مانند هلیکس، شبکهها، کهکشانها و شبکههای عصبی.
• قابلیت چندوجهی (Multimodal): Grok-4 یک مدل چندوجهی است که میتواند تصاویر و فایلهای PDF را تجزیه و تحلیل کند [11، 12].
◦ تحلیل اسناد مالی: میتواند گزارشهای درآمدی از شرکتها را تحلیل کرده و گزارشهای مالی دقیق با نمودارها و پیشبینی ۱۲ ماهه ارائه دهد [9، 10].
◦ دستیار صوتی: دارای یک دستیار صوتی در لحظه با صدایی بسیار واقعگرایانه است که میتواند به صورت مختصر و مفید پاسخ دهد [12، 13].
◦ قابلیتهای آتی: برنامهریزی برای انتشار ژنراتور ویدئو و نسخه تخصصیتر کدنویسی Grok-4 در آینده.
• جستجوی وب پیشفرض: Grok-4 به طور پیشفرض دارای قابلیت جستجوی وب است و نیازی به فعالسازی دستی نیست. این قابلیت به آن امکان میدهد تا مواردی مانند بافتهای (textures) واقعگرایانه را برای شبیهسازیهای سهبعدی پیدا کند.
نکات مهم برای پرامپتنویسی موثر:
برای به حداکثر رساندن پتانسیل Grok-4، پرامپتنویسی صحیح ضروری است. برخلاف برخی مدلهای دیگر که ممکن است با پرامپتهای عمومیتر کار کنند، Grok-4 به “هدایت بیشتر” (handholding) نیاز دارد.
• تعریف نقش: برای مثال، میتوانید به آن بگویید که “شما یک برنامهنویس ارشد گرافیک سهبعدی با تجربه گسترده در WebGL و 3JS هستید”.
• مشخص کردن کتابخانهها و بستهها: بهتر است کتابخانهها یا پکیجهای دقیقی را که میخواهید Grok-4 استفاده کند، مشخص کنید [3، 5].
• عبارات کلیدی: استفاده از عبارات کلیدی خاص میتواند Grok-4 را تشویق کند تا انیمیشنهای بصری جذابتر و کاملتری ایجاد کند.
• خروجی مستقیم: Grok-4 معمولاً بدون توضیحات متنی طولانی، مستقیماً کد یا پاسخ را ارائه میدهد؛ یک مدل “بدون حاشیه” (no BS) [3، 4].
عملکرد و معیارهای Grok-4:
Grok-4 در چندین معیار مهم هوش مصنوعی عملکردی برتر از خود نشان داده است:
• GPQA (سوالات علمی سطح تحصیلات تکمیلی): Grok-4 و Grok-4 Heavy از مدلهای برجسته دیگر مانند Gemini 2.5 Pro، GPT-4 و Claude Opus-4 پیشی میگیرند. ایلان ماسک حتی بیان کرده است که Grok-4 در پاسخگویی به سوالات دانشگاهی در هر زمینهای از دانشجویان دکترا بهتر عمل میکند.
• کدنویسی رقابتی و ریاضیات المپیاد: تمامی نسخههای Grok-4 در این زمینهها نیز از رقبای خود بهتر عمل میکنند [14، 15]. Grok-4 Heavy در بنچمارکهای ریاضی رقابتی نتایج بسیار بالایی کسب کرده است، از جمله 100% در معیار AIM.
• ARC AGI (حل مسائل بصری جدید): Grok-4 در این معیار، که توانایی یادگیری الگوهای جدید را آزمایش میکند، بسیار جلوتر از سایر مدلها قرار دارد و به آن “توانایی ظهور یافته” (emergent ability) برای یادگیری از الگوها و دادههای جدید میدهد [15، 16].
• پردازش متون طولانی (Fiction Live Bench): Grok-4 در پردازش و تحلیل حجم زیادی از متن، حتی تا 192,000 کلمه، بسیار خوب عمل میکند و در اکثر طولهای متن، بهترین عملکرد را دارد.
• شاخص هوش و کدنویسی/ریاضی (Artificial Analysis): در این جدول ردهبندی مستقل، Grok-4 با شاخص هوش 73، رتبه اول را کسب کرده و در شاخصهای کدنویسی و ریاضی نیز پیشتاز است.
• دانش در موضوعات خاص (Humanity’s Last Exam): Grok-4، به ویژه با ابزارهایی مانند پایتون و اینترنت و در نسخه Heavy، در این معیار که دانش در موضوعات عمیق و مبهم را میسنجد، بهترین عملکرد را دارد [17، 18].
انواع Grok-4:
• Grok-4 (نسخه استاندارد): برای بیشتر وظایف روزمره، تجزیه و تحلیل گزارشها یا کدنویسی عادی، این نسخه عملکرد بسیار خوبی دارد.
• Grok-4 Heavy: این نسخه را میتوان به عنوان تیمی از عوامل هوشمند در نظر گرفت که به صورت موازی کار میکنند، فرضیهها و راهحلهای متعدد را در نظر میگیرند و نتایج را مقایسه میکنند. Grok-4 Heavy برای کارهای بسیار تخصصی که نیاز به استدلال و تحلیل عمیق دارند، مانند پزشکی یا تحقیقات، مناسب است.
قیمتگذاری:
• Grok-4 (نسخه استاندارد): 30 دلار در ماه.
• Grok-4 Heavy: 300 دلار در ماه. با توجه به سطح هوش و عملکرد آن، Grok-4 قیمتگذاری منطقی دارد.
محدودیتها:
هیچ مدل هوش مصنوعی کاملی وجود ندارد. Grok-4 نیز ممکن است “توهم” (hallucinate) داشته باشد، یعنی گاهی اوقات اطلاعات نادرست یا ساختگی ارائه دهد. نرخ توهم آن 4.88% گزارش شده است. بنابراین، برای کارهایی که نیاز به دقت بسیار بالا و اطلاعات کاملاً صحیح دارند، مانند تحقیقات حقوقی، ممکن است بهترین گزینه نباشد.
پیشرفت چشمگیر XAI:
قابل ذکر است که XAI تنها در ژوئیه 2023 تاسیس شد و در مدت زمان بسیار کوتاهی توانسته منابع محاسباتی خود را مقیاسبندی کرده و یکی از هوشمندترین مدلهای هوش مصنوعی جهان را بسازد. این پیشرفت سریع، با تکمیل ابررایانه Colossus در مدت زمان کوتاهی، بسیار چشمگیر است.
به طور کلی، Grok-4 یک مدل هوش مصنوعی بسیار قدرتمند و همه کاره است که در بسیاری از زمینهها از رقبای پیشرو خود پیشی گرفته و قابلیتهای جدید و هیجانانگیزی را برای کاربران به ارمغان میآورد.